Özgül öğrenme zorluklarından biri olan nörolojik temelli öğrenme güçlüğü disleksi, Dünya Sağlık Örgütü'ne göre nüfusun %9 ila %11'ini etkiliyor. Disleksi ile ilgili toplumsal bilinci arttırmak için her yıl ekim ayında yoğun bilgilendirme çalışmaları yapılıyor. Bu bağlamda 2024 yılı için 7- 13 Ekim 2024 tarihleri 'Disleksi Farkındalık Haftası', 8 Ekim 2024 Salı günü ise 'Dünya Disleksi Farkındalık Günü' olarak belirlendi.

Disleksi Nedir?

Disleksi; okuma, yazma ve okuduğunu anlama sorunlarıyla kendisini gösteren bir öğrenme güçlüğüdür. Görme ve işitme problemleri ile yetersiz öğretim ortamından kaynaklanan okuma güçlüklerinden farklıdır. Aynı zamanda zihinsel bir yetersizlikle karakterize olmadığı, dolayısıyla zekâ ile bir ilişkisinin olmadığı da unutulmamalıdır.

Ebeveynler Ne Zaman Kuşkulanmalı?

Özgül öğrenme güçlükleri; bir bakışta anlaşılacak türden güçlükler değildir. Ciddi anlamda bütüncül bir değerlendirme ve süreç içerisinde iyi bir gözlemle kuşkulanılabilecek bir nörogelişimsel bir farklılıktır. Bu bağlamda çocuğun en az altı ay boyunca bahsedilen belirtileri göstermesi, öğrenememe durumlarına sebep olduğu düşünülen tüm risklerin elenmesi gerekir.

Çocuğun; okuma - yazma becerisini etkileyebilecek farklı bir yetersizlik veya nörolojik bir rahatsızlık olmamasına rağmen, akademik becerilerde (okuma, yazma, matematik gibi) arkadaşlarının gerisinde kalması disleksi açısından mutlaka değerlendirilmelidir.

İlkokul birinci sınıfta farkedilen okuma-yazma sorunları sene sonunda veya ikinci sınıfta da devam ediyorsa muhakkak bir uzmanla görüşülmelidir. Çocuk psikoloğu, özel eğitim uzmanı veya çocuk gelişim uzmanı tarafından gerçekleştirilen test ve görüşmelerle disleksinin erken dönemde tespiti, çocuğun eğitimi ve gelişimi için çok önemlidir. Böylece çocuğun ileride karşılaşacağı eğitim sorunları kısa sürede okul ve aile işbirliği içerisinde minimuma indirilebilir.

Okul Döneminde Görülen Disleksi Belirtileri

Okul dönemi çocuklarda gözlenen disleksi belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

* Harf ve kelimeleri tanıyamama

* Kelimeleri hecelere bölememe

* Okuma hataları ve harflerin dizilişinde hata yapma

* Okumaktan nefret etme

* Okumayı zor iş olarak değerlendirme

* Uzun ve zor kelimeleri yanlış okuma

* Benzer kelimeleri karıştırma

* Telefon numarası, ev adresi, tarihleri hatırlayamama

* Okurken çok heceli kelimelerin sonunu veya tamamını uydurma

* Okuma esnasında zor kelimelerin yerine kolayını seçme

* Yazım hatalarıyla dolu özensiz yazı, okurken ve yazarken bağlaçları atlama

* Sesli okumaktan kaçınma

* Okul başarısında zekâsına ve yaşına göre beklenenden düşük olması

* Tersten yazma, bazı harfleri yazarken veya okurken karıştırma (p-b, b-d, k-t, y-h, 6-9, 2-5)

* Rakamları/harfleri ters ya da yanlış sırada yazma (16, 61; b, p)

* Yazma ödevlerinden kaçınma, yavaş yazma

* Ödevini tahtadan defterine geçirmekte zorlanma

* Ödev yapmak istememe, kendine göre kısa yollar üretme

* Alfabeyi sırasıyla sayamama, psikomotor becerilerde sınırlılık

* Yanlış yapmaktan korkma

* Yıl, ay, gün gibi kavramları karıştırma

* Renkleri karıştırma 

* Bir konu hakkındaki fikrini ifade etmekte zorlanma

* Ezber güçlükleri

Disleksi; en erken birinci sınıfın sonunda ya da ikinci sınıfın başında, uzman çocuk psikiyatristleri tarafından tanılanabilir.

ASG Araştırma ve Yönlendirme Merkezi Kurucusu

Disleksi Öğrenme Güçlüğü Derneği Yönetim Kurulu Üyesi

Edirne İl Temsilcisi

Açelya SİVRİKAYA GİRAY

BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ ÖĞRETİM ÜYESİ PROF. DR. MELEKOĞLU DİSLEKSİ İLE İLGİLİ VİDEOLARINI İZLEMEK İÇİN TIKLAYIN!