Çocuğunuza Bilinçli Bir İzleyici Olmayı Öğretin

Çocukların eğlenerek izledikleri bir çizgi filmden çok fazla şey öğrendiğini hepimiz biliyoruz. Çoğu çocuk kendini ana karakter ile özdeşleştirirken, bazıları yan karakterlerden etkileniyor. Çizgi filmlerdeki yaşam tarzı, konuşma şekli, oyunlar, öğretileri dikkatle izliyorlar. Eğlence aracı olan ekranlardan sürekli farklı türde içerikler izleyen çocukları nasıl bilinçli bir izleyici haline getirebiliriz?

Bunun yolu kendinizin ve çocuğunuzun medya okuryazarlığı farkındalığınızı geliştirmektedir.
Öncelikle çocuğunuzun severek, ilgiyle izlediği yapımların listesi çıkararak işe başlayın. Onunla birlikte izleyin, tepkilerini, hangi karakteri daha çok sevdiğini, ne kadar sürede, kaç kez aynı şeyi izlediği, nerelere tepki verdiğini gözlemleyin.
Çocuğunuza izlediği içeriklerle ilgili aşağıdaki gibi sorular yöneltip ilgi alanlarına dair daha net bilgiler edinmeye çalışın, farkındalık adına fayda sağlayacağı noktaları birlikte keşfedin.
1. Çizgi filmde kimler var?2. Kahramanlar neler yapıyor?3. En çok hangi karakteri seviyorsun? 4. Sen olsaydın hangisi olurdun, neler yapardın?5. İzlediğin başka bir çizgi filme benziyor mu? Nasıl benziyor?6. En çok heyecanlandığın bölüm neresi? 7. Filmde farklı olarak neler yapardın?8. İzlediklerin sana bir şey öğretti mi?9. Bu filmi arkadaşına anlattın mı, izlemesini söyledin mi?10. Beğenmediğin yönü var mı?
Verdiğimiz soru örneklerini kitap, müzik gibi ilgi alanlarına da uyarlayabilirsiniz.

Çocuğunuzun Cevapları Ne Anlama Geliyor?

Çocuklar, karmaşık dünyasını en basit şekilde “beğendim”, “harika”, “kötü” ve “iğrenç” gibi ifadelerle yansıtırlar. Cevaplar, çocukların zekâ türü, yetenekleri ve psikolojisi hakkında anne-babaya ipuçları verirken onun iyi bir izleyici veya okur olması yolunda ilerlemesine yardımcı olur.
Onlarca çizgi film içinden çocuğun bazılarını özellikle beğeniyor oluşu, onun sahip olduğu zekâ türü ve yeteneklerine ilişkin ipuçları verebilir. Örneğin bazı çocuklar aksiyon ve heyecan dolu çizgi filmleri tercih ederken bazı çocukların daha sakin içerikli yayınlara ilgi gösterdiğini görürüz. Bunları çocuğunuzun mesleki yöneliminin işaretleri olarak da değerlendirebilmek pekâlâ mümkün.
Çocuğun bir filmdeki kahramanlara karşı tutumu, farkına varmadığı psikolojik süreçleri de ortaya çıkarabilir. Korku, baskı, özgüven eksikliği ya da başka bir gerekçe ile çocuk beğeni ifadesini yansıtıyor olabilir. Böylece çocuğunuzla eğlenirken, çocuğunuzun yeteneklerini, kaygılarını, korkularını ve ilgi alanlarını yakından öğrenme fırsatı elde edersiniz. Çocuğun yaşına göre bu sorular daha kısaltılabilir veya detaylandırarak sorulabilir.

Unutmayın;

izleme, okuma, dinleme zevki edinmeye soru sorma ile başlanır.

Ancak bu zevk başkasının çocuğa soru sorması ile değil, çocuğun kendine ve başkasına soru sorması ile gelişir.

Bu tür sorular çocuğunuzun izlediği, okuduğu dünyayı anlamasına, yorumlamasına ve kendi hayatındaki sorunlara çözümler üretmesine yardımcı olur.

Aile Etkinliği: Öyküleri Yeniden Üretme ve Yazmak

Bazı TV programlarını çocuğunuzun oyun ve etkinliklerinin parçası hâline getirebilirsiniz. Örneğin onunla TRT Çocuk ekranlarının başarılı çizgi dizisi Rafadan Tayfa’nın 23. bölümünden hareketle ‘öyküleri yeniden üretme ve yazma etkinliği’ yapabilirsiniz.
Bölümde çizgi dizinin kahramanlarından Akın, bir öykü yarışmasına katılmak ister. Akın bu sırada öykü yazma sorunları ile karşılaşır ve engelleri aşarak öykü yazmayı başarır. Akın gözlemleyerek ve tamamlanmamış 5 öykü anlatır ancak altıncı denemesinde tamamlayabildiği hikâye ile öykü yarışmasını kazanır.

Öykü yazma etkinliğinin adımları

1- Önce aşağıdaki linkten ilgili bölümü birlikte izlemeye başlayın. Rafadan Tayfa 23. Bölüm’ü izleyin: http://www.trtcocuk.net.tr/video/rafadan-tayfa-bolum-23
Çizgi filmde Akın’ın ilk sorunu nereden başlayacağını bilememesidir. Siz de bu kısım geldiğinde çizgi filmi durdurarak “Sence öykü yazmaya nasıl başlanabilir?” sorusunu çocuğunuza yönelterek etkinliğinize başlayabilirsiniz. Çocuğunuz zorlanıyorsa izlemeye devam ederek birlikte öğrenebileceğinizi belirtin.
2- Akın’ın denemelerinin, çocuğun gözünde öykü yazmayı kolaylaştıran, basitleştiren bir yanı bulunuyor. Bu eksik öykülerinden birini çocuğunuzun devam ettirmesini isteyebilir ya da birlikte tamamlamaya çalışabilirsiniz.
3- Akın’ın karşılaştığı sorun ve engelleri değerlendirerek, TV’deki bir yayının nasıl somut bir faydaya dönüştürebileceğinizi konuşun.
Bu etkinliğin verimli olması sizin çocuğunuza verdiğiniz tepkilere göre değişebilir. Asla “uydur bakalım”, “salla bir şey” gibi etkinliği değersizleştirici ifadeler kullanmamalısınız. Zaman zaman motive eden eğlenceli ve yönlendirici sorular sorarak etkinlikten daha fazla keyif ve fayda almasını sağlayabilirsiniz. Bu gibi onun hayal gücünü geliştirici etkinlikler, ona izlediklerinden keyif ve verim almasını öğretir, mutlaka deneyin.