Çocuğunuzun Finansal Okuryazarlık Becerisini Geliştirin

Çocukken edinilen alışkanlıklar ve beceriler hayat boyu bize eşlik eder. Finansal okuryazarlık da çocukken kazanılması gereken en önemli becerilerden biri. Finansal okuryazarlık; bireylerin bütçe yapma, tasarruf, borç alma ve yatırım gibi birçok finansal kavramı çocukluktan itibaren bilme, erişkinlikte de bunları kararlarında doğru kullanabilme becerisidir.

Para çocuklara kolayca anlatılabilen bir konu değil, farklı bir yaklaşım gerektiriyor. Bu yüzden önce istekleriyle ilgili hayal kurmalarını sağlıyoruz, hayal kurmalarını destekliyoruz. Herkes hayal kurar ve gerçek olmasını ister. Hayalleri hedefe dönüştürmek ve ulaşmak için plan yapabilmelerini sağlamak, işte asıl beceri burada başlıyor. Çocuklarımıza bu beceriyi kazandırmak için, onlara paranın hikayesini anlatarak başlayabiliriz. Bir zamanlar ‘deniz kabuklarının, tuzun, hayvan derilerinin, buğday, arpanın, gümüş, bakır, demir’ gibi madenlerin, hatta karabiber gibi bazı baharatların tarihin bir döneminde ‘para’ yerine kullanıldığını anlatabiliriz. Paranın yaşadığımız topraklarda, Ege Bölgesi’nde yerleşik Lidyalılar tarafından icat edildiğini, kitaplardan ya da internette yer alan kaynaklardaki görsellerini görmek, ilginç malzemelerle değişim hikayelerini dinlemek mutlaka ilgilerini çekecektir.

Farklı ülkelerin paralarını genel olarak göz atmak, Türk Lirasını en küçükten en büyüğe kadar detaylı olarak incelemek parayla, hangi para miktarı ile neler yapılabildiği ile ilgili bilgi vermek para konusunda somut bilgiye sahip olmasını sağlar.

Sonrasında masaya bir miktar para koyup çocuğunuza şunu söyleyebilirsiniz; ‘Para tek başına hiçbir şey ifade etmez. Kendi başına hareket etmez, karar vermez. Onu sen alıp kullanırsın. Para sen nereye götürürsen oraya gider. Onu sen kontrol edersin. İstersen gereksiz bir yere, istersen ihtiyacın olan yere’. Böylece çocukta paraya dair önemli bir bilgi ve farkındalık oluşturmuş olursunuz. Çocuklar, ihtiyaç ve istek kavramlarını öğrenirken, ikisi arasındaki fark ve denge konusunda bilinç kazanırlar.

Çocuklarımıza kişisel bütçelerini yapmalarını öğretebiliriz. Örneğin alışverişe gitmeden önce alışveriş listesini beraber hazırlayabilirsiniz. Bu listeyi hazırlarken evin ve kişisel ihtiyaçların neler olduğunu onun keşfetmesine yardımcı olabilir, böylelikle bu ihtiyaçlar için ne kadar ödeme yapılması gerektiğini öğrenmelerine imkan tanımış olursunuz. Neye ne kadar harcadığını öğrenmesinin bir başka yolu da, eğer çocuğunuza haftalık harçlık veriyorsanız, harçlığını nelere harcadığını listelemesi ve her harcamanın tutarını yazması çok faydalı olacaktır. Bu çocuğunuzun gelir ve gider kavramlarına aşina olmasını ve bütçe yapma alışkanlığı kazanmasını sağlar.

Para bizi belli hedeflerimize ulaştıran bir araçtır. Çocuğunuzun hedefi biriktirdiği parayla bir oyuncak, bisiklet, laptop, bir elbise, spor ayakkabı almak, bir eğitime, geziye katılmak ya da birine, bir kuruma yardımda bulunmak olabilir. Paranın gideceği yeri çocuk belirlemelidir. Önce hayalleri ve hedeflerinin resimlerini çizer, buna göre izleyeceği planı hazırlar ve yapmaları gerekenleri listeler. Sonra hedeflerine ulaşmak için para gerekiyorsa ne kadar gerektiğini hesaplarlar. Çocuklar yaşları gereği kendileri tek başlarına plan ve hesaplama yapamazlar, işte tam da burada ebeveyn desteği önemlidir. Örneğin 100 TL’ye ihtiyaçları varsa belirlenen 30 TL tasarruf, 30 TL biriktirmelerini sağlayarak, geri kalan 40 TL’yi de anne baba desteği olarak sağlayabilirsiniz. Bu ona doğrudan 100 TL vermekten çok daha etkili ve öğretici olacaktır. Takı, limonata, kurabiye yapıp komşulara satma, sivil toplum örgütlerinde gönüllü çalışma, tanıdık ya da akrabaların işyerlerinde yaşına uygun işlere yardımcı olma, kullanmadığı eşya veya oyuncakları ikinci el olarak satma gibi farklı yöntemlerle nasıl biriktirebileceklerini, tasarruf edeceklerini göstermiş olursunuz. Hayallerin hedef ve planlama ile gerçekleşebileceği, paranın kontrolünün onda olduğu, istek ve ihtiyaç farkındalığı, tasarruf ve birikim bilinci, bütçe yapmak ve çalışarak para kazanmak. İşte çocuklarımıza erken yaştan itibaren kazandırabileceğimiz en önemli temel finansal okuryazarlık adımları ve bilinci bunlar. Bunları öğrenen çocuklarımız böylece, yetişkin olduklarında finansal kaynaklarını nasıl doğru yönetecekleri konusunda iyi bir başlangıç yapmış olacaklar.