Sağlık Bakanlığı tarafından "M-Çiçeği (MPox) Rehberi”nde yer alan soru ve cevaplar.

Maymun Çiçeği (Mpox) Nedir?

Klinik olarak daha hafif olmasına rağmen, semptomları geçmişte çiçek hastalarında görülenlere benzer ve nadiren ölümcül viral bir zoonoz (hayvanlardan insanlara bulaşan bir virüs) olmakla birlikte insandan insana da bulaşabilmektedir. 1980 yılında çiçek hastalığının eradikasyonunun ilanı ve sonrasında çiçek aşısının uygulamasının durdurulması ile M-Çiçeği nadir de olsa özellikle Orta ve Batı Afrika’da görülen bir hastalık haline gelmiştir.

Maymun Çiçeği (Mpox) İçin Ne Zaman Test Yaptırılmalıdır?

M-Çiçeği olduklarını düşünen veya M-Çiçeği olan biriyle yakın temas halinde olan kişilerin, bir sağlık kuruluşuna başvurması ve test yapılması gerekip gerekmediğine karar verilmesi gerekir. Doktorunuz test yaptırmanız gerektiğine karar verirse, örnekleri alacak ve bunları test için uygun bir laboratuvara gönderecektir.

Maymun Çiçeği (Mpox) Belirtileri Nelerdir?

M-Çiçeği belirtileri genellikle: Ateş, baş ağrısı, kas ağrıları ve sırt ağrısı, büyümüş lenf nodları, solunum sistemi semptomları (örneğin; boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı veya öksürük) ve hastalığa özgü karakteristik cilt döküntüleri şeklindedir.

Maymun Çiçeği (Mpox) Belirtileri Varsa Ne Yapılmalı?

Yeni veya açıklanamayan bir cilt döküntüsü veya diğer M-Çiçeği belirtilerini fark ederseniz, bir sağlık kuruluşuna başvurun. Sağlık kuruluşuna başvurana kadar başkalarıyla yakın temastan kaçının. Sağlık kuruluşuna başvurana kadar evcil hayvanlar veya diğer hayvanlarla yakın temastan kaçının. Suçiçeği, kızamık, bakteriyel deri enfeksiyonları, uyuz, uçuk, frengi gibi hastalıkların yarattığı belirtiler ile benzerlik gösterebilen semptomlar gösterdiği için maymun çiçeği virüsünü tespit etmek için test yapılması gerekir. Ciltte ortaya çıkan lezyon'dan alınan örnek doku ile yapılacak PCR (polimeraz zincir reaksiyonu) testi ile maymun çiçeği virüsü teşhis edilebilir. Eğer ciltte yara oluşmadı ise sürüntü alınarak da test almak mümkündür. Bunun dışında bağışıklık sisteminizin antikor üretip, üretmediğini anlamak için için bir kan testi de istenebilir. Test sonuçlarınızı bekliyorsanız, aynı önlemlere uymaya devam edin. Test sonucunuz pozitifse, cilt döküntüleriniz kabuklanıp düşerek iyileşmiş temiz ve sağlam cilt görünümü oluşana kadar kendinizi izole etmeye ve diğer önlemlere uymaya devam edin. Ateş, boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı veya öksürüğünüz varsa kendinizi izole etmeye devam edin. Sadece hekime görünmek veya acil durumlar için dışarı çıkın. Toplu taşıma araçlarını kullanmaktan kaçının. İzolasyondan çıkmanız gerekiyorsa, cilt döküntülerinizi kapatın ve yüze iyi oturan bir maske takın.

Maymun Çiçeği (Mpox) Nasıl Bulaşır?

M-Çiçeği cilt döküntüsü, kabuklar veya vücut sıvılarıyla doğrudan temas yoluyla kişiden kişiye bulaşabilir. Ayrıca uzun süreli, yakın temas veya cinsel temas (öpmek, sarılmak veya cinsel ilişki gibi) sırasında yayılabilir. M-Çiçeği olan bir kişi, belirtiler başladıktan itibaren cilt döküntüsü tamamen iyileşene ve iyileşmiş temiz ve sağlam cilt görünümü oluşana kadar başkalarına virüsü bulaştırabilir. Bazı hastalar belirtileri başlamadan 1 ile 4 gün önce M-Çiçeğini bulaştırabilir. Ancak hiç belirti göstermeyen kişilerin virüsü bulaştırdığına dair bir kanıt bulunmamaktadır.

Maymun Çiçeği (Mpox) Yakın Temasla Bulaşan Bir Hastalık mıdır?

M-Çiçeği, yakın temas yoluyla bulaşabilen bir hastalık olarak tanımlanabilir. Geçmişte M-Çiçeği salgınları enfekte hayvanlarla ve hayvan ürünleriyle doğrudan temas sonucu ortaya çıkmıştır, ancak kişiden kişiye bulaşma sınırlı olmuştur. Günümüzdeki salgında, virüs esas olarak yakın temas yoluyla bulaşmaktadır.

Maymun Çiçeği (Mpox) Nasıl Önlenebilir?

M-Çiçeği olduğundan şüphelenilen bir cilt döküntüsüne sahip kişilerle yakın cilt temasından kaçının. M-Çiçeği hastasının kullanmış olduğu eşya ve malzemelerle temastan kaçının.
Ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkayın veya alkol bazlı bir el antiseptiği kullanın. Özellikle yemek yemeden, yüzünüze dokunmadan önce ve tuvaleti kullandıktan sonra el hijyeni sağlayın.

Seyahatte Maymun Çiçeği (Mpox) Virüsünden Nasıl Korunabilir?

Maymun çiçeği virüsü nadir görülmesine rağmen özellikle seyahat ederken yakalanma riskini en aza indirgemek için alınabilecek tedbirler: Aşı olun (Çiçek hastalığı için geliştirilen aşılar ayrıca maymun çiçeğine karşı da koruma sağlar.) Virüsün belirtilerini gösteren kişilerden uzak durun, bilhassa cilt temasından kaçının. Hasta olduğunu bildiğiniz kişinin yatak takımlarına, havlularına veya giysilerine dokunmayın. Hasta olan biri ile temas ettiyseniz mutlaka ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkayın veya alkol bazlı el dezenfektan ile temizleyin. Virüsü taşıyabilecek hayvanlardan kaçının.

Maymun Çiçeği (Mpox) Kalabalık Etkinliklere Gitmek Konusunda Endişelenmeli miyim?

M-Çiçeği olan biriyle yakın temas veya cilt temasında bulunduğunuzda bulaşma olabilir. İlk bulgular insanların yakın, devamlı cilt teması yaşadığı etkinliklerin M-Çiçeği vakalarına yol açtığını göstermektedir. Bir etkinliğe katılmayı planlıyorsanız, ne kadar yakın, kişisel, cilt teması yaşanacağını göz önünde bulundurmalısınız.

Maymun Çiçeği (Mpox) İçin Hangi Tedaviler Mevcuttur?

M-Çiçeği için özel olarak geliştirilmiş bir tedavi yoktur. Ancak, virüsler arasındaki genetik benzerlikler nedeniyle, çiçek hastalığını tedavi etmek için kullanılan antiviral ilaçlar M-Çiçeği tedavisinde kullanılabilse de etkinliği tam olarak kanıtlanmış değildir.

Evcil Hayvanıma Maymun Çiçeği (Mpox) Bulaşabilir mi?

M-Çiçeği zoonotik bir hastalıktır, yani hayvanlar ve insanlar arasında bulaşabilir. Ancak şu anda M-Çiçeği için evcil hayvanlar yüksek risk taşımamaktadır.

Maymun Çiçeği (Mpox) Su Yoluyla Havuzdan, Sıcak Küvetten veya Su Parkından Bulaşabilir mi?

M-Çiçeği’nin havuzdan, sıcak küvetten veya su parkındaki sulardan bulaşabileceği konusunda net bağlantı olduğunu gösteren bir çalışma yoktur. Ancak virüsün insandan insana yakın temas, cilt teması yoluyla bulaşması mümkündür. M-Çiçeği hastasının havlusu, yüzme tahtası, havuz oyuncağı veya giysisi gibi eşyalarının bir başkası tarafından kullanılmasıyla hastalık bu eşyaları kullanan sağlıklı kişiye de bulaşabilir. Eğlence amaçlı su mekânlarında dezenfeksiyon yapılması ve havuzların uygun şekilde klorlanmasıyla M-Çiçeği virüsünün bulaşma riski ortadan kaldırılmış olur.

Maymun Çiçeği (Mpox) En Çok Maymunlardan mı Bulaşıyor?

İsminde ‘maymun’ kelimesinin olması virüsün sadece maymunlardan geçtiği algısına neden olmamalıdır. Hastalık maymunlardan daha çok fare ve sıçan gibi kemirgenlerle sincaplardan bulaşabilmektedir. Virüsün neden olduğu hastalık yeni değildir. Maymunlarda 1958’de görülen virüs kaynaklı hastalık, insanlarda ilk kez 1970 yılında Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde ortaya çıkmıştır.

Maymun Çiçeği (Mpox) Neden Önemli Hale Geldi?

75 ülkede görülen vaka sayısı ile birlikte hastalığın daha fazla yayılma ihtimali maymun çiçeği virüsünü önemli hale getirdi. Afrika dışında görülün vaka sayısındaki hızlı artışa Dünya Sağlık Örgütü de dikkat çekti. Türkiye’de de bugüne kadar sadece bir maymun çiçeği vakası bildirildi.