Mangala oyunu tahtasında, 48 tane taş, 12 tane kuyu ve 2 tane de hazineden oluşuyor. İlk başta her kuyuda 4'er tane taş bulunur.

Mangala Nedir?

Mangala; taş taşıma esasına dayalı olarak belirli kurallar çerçevesinde oynanan, zeka ve strateji gelişimini destekleyen bir kuyu oyunu.

Anadolu’da ve dünyanın farklı ülkelerinde kuyu esaslı oynanan oyunlar olsa da mangalayı benzerlerinden ayıran karakteristik özellikleri vardır.

Diğer mangala türlerinde taşlar tohum, taşların hareket ettirilmesi ise tohum saçma olarak isimlendirilir.

İsimlendirmeler bu kültürlerin tarımla uğraşan bir toplum olduğunun göstergesi olarak değerlendirilir.

Strateji ve zeka oyunu olan Türk mangalasın da ise taşlar asker, hazine olarak isimlendirilen büyük kuyu ise karargah adını alır.

Bu da Türklerde mangala oyununun bir savaş stratejisi oyunu olduğunu ortaya koyar.

Mangalanın Kökeni Nedir?

• Bir Türk strateji oyunu olan mangalada alınan taşlardan biri hazineye bırakılırken diğer mangala türlerinde böyle bir kural yoktur.

• Oyunda hazineye taş bırakma Türk kültüründeki baba ocağına sahip çıkma geleneğinin bir yansımasıdır.

• Türk mangalasında her kural bir geleneği sembolize eder denilebilir.

Mesela kazanmak için rakibin kuyusundaki taşların çift sayı yapılması Türk inanç ve devlet sisteminde ikili anlayışı simgeler. Bu durumda Türklerin geleneksel dünya görüşüyle uyum sağlamaktadır.

Mangala Nasıl Oynanır? Kuralları Nedir?

• Mangala iki kişi arasında 48 taşla oynanır.

• Oyun tablasında hazine adı verilen 2 büyük kuyu ile birlikte 12 tane küçük kuyu yer alır.

• Her bir oyuncu 6 küçük ve bir büyük hazine kuyusuna sahiptir.

• Oyunculara ait olan bölge kendi önlerinde bulunan kuyulardır, karı taraftaki kuyular ise rakibe ait olan alandır.

• 48 adet taş 12 kuyuya dörderli olarak dağıtılır.

• Oyun kura ile başlar ve kurada hak kazanan kişi kendi bölgesindeki herhangi bir kuyudan 4 taşı alır.

• İlk taşı aldığı kuyuya bırakır ve saatin tersine yani sağa sola doğru taşları birer tane bırakarak taşlar bitene kadar ilerlemeye devam eder.

• Bırakılan son taş oyuncunun kendi hazinesine denk gelirse oyuncu yeniden oynama hakkına sahip olur.

• Oyuncunun tek taşının kaldığı kuyusu varsa sırası geldiğinde bu taşı bir sağındaki kuyuya taşıyabilir. Bu durumda hamle hakkı rakibe geçer.

• Oyunun kaderini belirleyen şey her seferinde oyuncunun elinde kalan tek taş olur.

• Sırası gelen oyuncu kendi kuyularına taşları dağıttıktan sonra hala elinde taş varsa rakibinin bölgesindeki kuyulara taşları dağıtmaya devam eder. Rakibin bölgesindeki kuyuya bırakılan son taş, kuyudaki taşların sayısını çift yapar ise oyuncu o kuyudaki bütün taşları alarak kendi hazinesine katar. Daha sonra hamle sırası tekrar karşı tarafa geçer.

• Oyuncu taşları dağıtırken bıraktığı son taş kendi bölgesindeki boş bir kuyuya denk gelebilir. Bu durumda eğer rakibin kuyusunda taş varsa hem onları hem de kendi kuyusuna bıraktığı taşı alarak hazinesine ekler. Bu hamleden sonra oyun sırası karşı tarafa geçer.

• Set oyunculardan birinin bölgesinde taşlar bittiğinde son bulur.

• Taşları ilk biten kişi rakibinin hazinesi dışındaki kalan taşların tamamına sahip olur. Hazinesinde en çok sayıda taş biriktiren oyuncu ise o setin kazananı olur.

• Oyuncular dokundukları kuyuda hamle yapmak zorundadır. Bir kuyuya dokunduktan sonra vazgeçip başka bir kuyuya geçiş yapılması kural dışıdır.

• Oyun taraflardan herhangi birinin galibiyetiyle sonuçlanabileceği gibi beraberlikle de sonuçlanabilir.

• Her bir tarafta kazananın hanesine 1 puan yazılır. Kaybeden taraf 0 puan alır.

• Setin beraberlikle sonuçlanması durumunda tarafların hanesine 0,5 puan yazılır. 5 setten oluşan oyunda tüm setler tamamlandıktan sonra puanı fazla olan oyuncu mangalanın kazananı olur.

TRT BELGESEL KANLININ 'ESKİDEN BERİ' ADLI YAPIMINDA MANGALANIN TARİHÇESİNİ İZLEYİN.